Мал хамгаалах сангийн 2011 он ба 2012 оны эхний хагас жилийн төсөв, хөрөнгийн зарцуулалтын задаргааг хүсч Үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн яамны төрийн нарийн бичгийн дарга Н.Золжаргалд хэд хэдэн удаа хандсаны эцэст ийм хариу авсан болно

Тариалан эрхлэлтийг дэмжих сангийн 2011 он ба 2012 оны эхний хагас жилийн санхүүгийн тайлан

Бид Үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн яамны төрийн нарийн бичгийн дарга Х.Золжаргалд гуравдахь удаагаа албан бичгээр хандсаны эцэст тус яамны ажилтан дурдсан хугацааны санхүүгийн тайланг гардуулж өглөө. Бид төсөл, хөтөлбөр, арга хэмжээ тус бүрээр  зарцуулалтын  задаргааг авах хүсэлтэйгээ хэлсэн ч “ийм мэдээллийг гаргаж өгөөрэй гэсэн” хэмээн хариулснаар бид мухардав. Үүнээс илүү мэдээлэл өгөхгүй нь тодорхой болсон тул “чамлахаар чанга атга” гэгчээр дээр дурдсан санхүүгийн тайланг дор нийтэллээ.

Үргэлжлэлийг дор үзнэ үү.

“Мэдээллийн ил тод байдал ба мэдээлэл авах эрхийн тухай хууль”-ийн дагуу тавьсан хүсэлт ба хариулт

 

Бидний 2 дахь албан бичгийн хариу 2013 оны 1-р сарын 16-ны байдлаар хариу өгөөгүй байгаа болно.

Ямар хөрөнгөөр боссон бэ?

Өнөөдөр ХХААХҮЯ-ны шинэ байр ашиглалтанд оржээ. Яамны одоогийн байрны чанх ард 48 айлын орон сууцны хамт барьсан байна. Ёслолын арга хэмжээний үеэр Т.Бадамжунай сайд “Өнгөрсөн дөрвөн жилд манай яаманд 20 цагаас өмнө тардаг албан хаагч байгаагүй учраас дэргэдээ орон сууц барьсан” гэж хэллээ.

Тариаланчдад очих мөнгө яамны барилгад цохиж “явна”

ХХААХҮЯ одоогийн байраа өргөтгөж, шинэ барилга бариулахаар болж, тэр нь улсын төсөв болон Тариалан дэмжих сангийн хөрөнгөөр босч байгаа талаар өмнө өгүүлж байсныг удаа дэлгэрэнгүйгээр мэдээлж байна. Салбарын сайд болох Т.Бадамжунайн 2009 онд гаргасан 116 дугаар тушаалаар нийтдээ 7,4 тэрбум төгрөгөөр босч буй энэ барилга удахгүй ашиглалтад орох дөхсөөр байна. Нийтдээ 1059,7 м квд талбай бүхий цогцолбор гэгдэх энэ барилгын бүтцэд хичнээн төгрөг гарган зарцуулж, юу юу багтаж байна вэ гэдгийг харъя.

-4139,7 м квд талбай бүхий 9 давхар оффисын барилга,

-200 хүний хурлын танхим, стандарт биеийн тамирын заал, 30 машины гарааш бүхий 1343, 5 м квд хоёр давхар барилга

-4576,5 м квд 12 давхар 48 айлын орон сууц. Үүнд:

-барилгын суурь ажлын гүйцэтгэлд 1,2 тэрбум төгрөг,

-өргөтгөлийн зураг төсөлд-62 сая төгрөг,

-инженерийн судалгааны ажилд 3,6 сая төгрөг,

-өргөтгөлийн зураг эскизэд 6 сая,

-ажлын байр талбай цэвэрлэх, хог хаягдлыг зайлуулах ажилд 60 сая төгрөг,

-нийт дүн 137,6 сая төгрөг байхаар тушаал гаргажээ.

Дээрх хөрөнгүүдийг Тариаланг дэмжих сангаас болон улсын төсвөөс гаргаж байгаа юм. Тодруулбал, салбарын сайд Т.Бадамжунайн тушаалаар Тариалан эрхлэлтийг дэмжих сан (ТЭДС)-гийн хөрөнгө оруулалтын төсөв болон “Атрын аян”-ы хүрээнд улсын төсвөөс дэмжлэг үзүүлсэн газар тариалангийн техник, тоног төхөөрөмж худалдан борлуулсны орлогоос санхүүжүүлэхийг ТЭДС-гийн гүйцэтгэх захирал Батсайханд зөвшөөрч, барилгын хэрэгжилтэд хяналт тавихыг яамны Төрийн нарийн бичгийн  дарга Т.Гантулгад даалгасан юм. Уг нь хуулиар ТЭДС-гийн хөрөнгийг усалгаатай тариалан бий болгох, хөрсний үржил шимийг сайжруулж нөхөн сэргээх, ХАА-н техник, технологийг шинэчлэх гэх мэтээр газар тариаланг хөгжүүлэхэд зориулахаас бус барилгад зарцуулж болохгүй. Гэвч “Тусгай сангийн хөрөнгийг захиран зарцуулах шийдвэрийг тухайн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн гаргана” гэсэн нь ийнхүү Т.Бадамжунай сайдад эрх мэдлийг төвлөрүүлж буруу замаар будаа тээхэд хүргээд байна. Үүнээс болж, тариаланчдад очих хөрөнгө:

-Хөдөлмөрийн баатруудын зөвлөлдөх уулзалтад 7 сая,

-орон сууцны зээлд 150 сая

-шинэ жилийн арга хэмжээнд 2 сая,

-Атрын аяны нээлтэд 47,4 сая,

-“Цэнгэг агаар” өдөрлөгт 2,5 сая

-гадаадын зочид хүлэн авах, гадаадад томилолтоор явахад 50 сая,

-357,1 сая төгрөгийг Төсвийн ерөнхийлөн захирагч, Удирдах зөвлөлийн гишүүд, сангийн удирдлага, ажилтнуудад олгосон гэх мэтээр төсвийн хөрөнгө элдэв арга хэмжээнд үр ашиггүй урсан өнгөрчээ. Гэтэл хэл амтай буюу яамны сайдаасаа эхлэн гартаа атгаж хэдхэн нөхдийг баяжуулж буй ТЭДС-нд энэ 2011 онд хамгийн их хөрөнгө төсөвлөсөн байх юм. ХХААХҮ-ийн сайдын төсвийн багцад энэ онд улсын төсвөөс 56,7 тэрбум төгрөг хуваарилж өгсөн нь сайдын эрхлэх асуудлын хүрээнд харьяалагдаж байгаа байгууллагуудын урсгал зардлын төсөв бөгөөд үүнээс Тариаланг дэмжих санд 32,5 тэрбум буюу салбарын хэмжээн дэх хамгийн их хөрөнгийг төлөвлөөд байна. Гэтэл дэмжүүлэх ёстой жинхэнэ эзэд нь болох тариаланчид тус санд худалдсан улаан буудайн мөнгөө өнөө хэр олж авч чадаагүй л явна. Жишээ нь, Баян-Өлгий аймгийн 3, Хэнтийн 7, Булган, Төв, Сэлэнгэ зэрэг газар тариалангийн гол бүс нутгийн тус бүр арваад аж ахуйн нэгж мөнгөө авч чадалгүй энэ жилийн хаврын тариалалттайгаа золгоод байна.

Атрын аяны үр дүн бидний бодсончлон биш байна

Ихэнх хүмүүс, тэр дундаа энгийн иргэд “Атрын аян”-ыг олон жил сөнөөд байсан газар тариалангийн салбарыг өөд нь татаж сэргээн, дотоодынхоо хэрэгцээт, эх орны хөрсөнд ургасан улаан буудай, төмс, хүнсний ногоогоор хангахад хувь нэмэр оруулж, үр өгөөжтэй байгаа гэж үздэг, тэгэж ч бодож явдаг. Гэтэл амьдрал дээр тийм биш байна. Энэ нь ТББ-уудын мониторингоор гарчээ. Тодруулбал, “Атрын гурав дахь аян” үр дүнд “Хүнсний Тусгаар байдлын төлөө Хүмүүсийн эвсэл”-ийн гишүүн байгууллага “Хүний эрх хөгжил төв”, ”Хэрэглэгч сан”, “Газар тариалан хөгжүүлэх сан”, “Хил хязгааргүй алхам” ТББ, БНН-ын Эмэгтэйчүүдийн холбоо, “Стар БЭМ” ХХК зэрэг газрууд мониторинг хийж, “Атрын III аяны зорилтот бүлэгт” төслийг өнгөрсөн онд хамтран хэрэгжүүлсэн байна.

Засгийн газар ХАА-н салбарт 50 шахам хөтөлбөр боловсруулан хэрэгжүүлж байгаагаас “Атрын гурав дахь аян”-ыг хугацаа богино, эрчимтэй, амжилттай хэрэгжих, үсрэнгүй үр дүнг бий болгох хөтөлбөр гэж үзээд шаардлагатай санхүүг нэн түрүүнд шийдвэрлэхэд анхаарлаа хандуулж, 2008 онд төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай 23,333,333,000 төгрөгийг ХАА-н сайд, Сангийн яамны сайдын хамтарсан тушаалаар баталжээ. Мөн аянг хэрэгжүүлэх нийт гурван жилийн хугацаанд 483,5 тэрбум төгрөг шаардагдах бөгөөд үүнээс:

                     – Улсын төсвөөс 113,5 тэрбум

                     – Зээл тусламжаас 41,0 тэрбум

                     – ААН, иргэдийн өөрийн хөрөнгөөс 328,9 тэрбум төгрөгийг тус тус санхүүжүүлэхээр тооцоолсон байна. Үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд дараахь зээл тусламж, хөнгөлөлтийн бодлогуудыг хэрэгжүүлсэн. Үүнд:

-Эргэлтийн хөрөнгийн дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор тариалангийн бүс нутгийн аймаг бүрт “Итгэлийн зээл” гэж 1-2 тэрбум төгрөг олгосон,

– УИХ-аас ХХАА-н vйлдвэрлэл эрхлэгчдийг дэмжих зорилгоор арилжааны банкнаас авсан 5-аас доошгvй жилийн хугацаатай, жилийн 15 хувиас ихгүй хүүтэй зээлийн хүүний 50 хувийг чөлөөлөх хөтөлбөр хэрэгжүүлэхээр шийдвэрлэсэн. Vvнд зориулж 15.0 тэрбум төгрөгийг төсөвт тусган баталсан.

-Өрхийн тариаланг дэмжих “Ногоон хувьсгал“ үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжvvлэх арга хэмжээнд 360.0 сая төгрөг,
-Бага оврын трактор, тоног төхөөрөмж худалдан авч иргэд аж ахуйн нэгжийг дэмжихэд 5.0 тэрбум төгрөг,
-Гурилын vйлдвэрүүдэд нийлүүлсэн дотоодын улаан буудайн урамшуулалд 8.0 тэрбум төгрөг, нийт 20.4 тэрбум төгрөг газар тариалангийн салбарт зарцуулагдахаар төсөвт тусгагджээ. Тэгвэл үр дүн ямар байв?

Ажилгүйдэл, ядуурлыг бууруулах, өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэхэд зорилготой “Ногоон хувьсгал” үндэсний хөтөлбөрийн эхний шатанд /1997-2005/ улсын төсвөөөс 1,77 тэр бум төгрөг зарцуулсан ч зээл тусламжийн зарцуулалтын тайланг ил тод тайлагнаагүй, хөтөлбөрийн үр дүн бодитой харагдахгүй, зорилтот бүлэгтээ бага ч болов эерэг үр дүнг бий болгож чадаагүй байна. Өрхийн аж ахуй эрхлэгчид ядуу, амь аргацаасан, тархай бутархай, банкны зээлэнд баригдсанаар “банкны ногоочид” гэгдэх болсон нь хөтөлбөр үр дүнгүй байгааг харуулж байна. 2005-2012 онд хэрэгжих 2-р үе шатанд нийт 4910 сая, 2008 онд 360,0 сая төгрөг шаардлагатай байгааг баталжээ.

“Атрын гурав дахь аян” үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд 2008 онд хүүгийн хөнгөлөлтэй зээлд зориулж 10,2 тэрбум төгрөг зарцуулжээ. Гэвч энэ зээлд өрхийн аж ахуй эрхлэгчид хамрагдаагүй, тэгэх боломжгүй байв. Учир нь энэ зээлийг авах иргэн, аж ахуйн нэгж 250 сая төгрөгийн барьцаа хөрөнгөтэй, сүүлийн 5 жил газар тариалан эрхэлсэн байх шаардлагатай ч  түүнийг нь хангах аж ахуй нэгж, өрх бодит амьдрал дээр байхгүй, тэдэнд 5 хүртэл га талбайд нэг сая төгрөгийн зээл байхад болох байв. Дээр нь зээл авах шат дамжлага, чирэгдэл ихтэй байв. Үүнд:

-Төслөө боловсруулна

-Харьяа банкны салбарт өгнө.

-Тэндээс зээл олгох боломжтой шийдвэрээ Тариалан эрхлэлтийг дэмжих санд өгнө

-ТЭД Сан хурлаараа хэлэлцэнэ

-ХХАА-н сайдад өргөн мэдүүлж тушаал гаргуулаад

-ХХАА-н сайдын тушаал Сангийн сайдад очно

-Сангийн сайдаар ахлуулсан Хөрөнгө оруулалтын хөгжлийн сангийн удирдах зөвлөл хуралдаж шийдвэр гаргана

-Харьяа банкинд шийдвэрээ өгнө

-Банк зээлийг олгоно. Иймээс судалгаанд хамрагдсан газар тариалангийн гол бүс нутаг гурван аймгийн хэмжээнд энэ зээлийг авсан өрхийн аж ахуй байхгүй байв.

 “Атрын гурав дахь аян”-г хэрэгжүүлэхэд тариаланч ногоочдод эргэлтийн хөрөнгөтэй болоход зориулж “Итгэлийн зээл”-ийг газар тариалангийн бүсийн аймаг бүрт олгосон. Гэвч судалгаанд хамрагдсан аймгуудаас Сэлэнгэд оногдсон хоёр тэрбумийг өрхийн аж ахуй эрхлэгчдэд олгосон бол Дархан-Уул аймагт огт олгоогүй байв. Энэ нь орон нутгийн төр, засаг захиргааны байгууллагын санал санаачлага харилцан адилгүй, идэвхигүй ажиллахаас гадна ХХАА-н төрийн захиргааны байгууллага ч зээл тусламж хэнд хүрч, ямар үр дүн гарав гэдэгт эргэн хянах бүртгэл судалгаагүй, тайланд хяналт үнэлгээг хийгээгүй байсантай холбоотой аж. Тухайлбал, Сэлэнгэ аймаг “Итгэлийн зээл”-ээс оногдсон хоёр тэрбум төгрөгийг 100 хувь өрхийн аж ахуй эрхлэгчдэд олгосон мэдээллийг ХАА-н газраас нь мэдээлж байсан боловч судалгаанд хамрагдсан иргэдийн 62,5 хувь нь “Итгэлийн зээл” гэж юу байдаг талаар мэдэхгүй, аваагүй байв.  Сум бүрт 30 тн-ийн багтаамжтай зоорь, хүлэмж, иж бүрэн трактор олгосон гэж байгаа боловч судалгаанд хамрагдсан зургаан сумын алинд ч зоорь байгуулагдсан талаар иргэд нь мэдэхгүй, хуучныгаа засварлаж байгаа гэсэн, барьж дуусаагүй гэсэн бүдэг мэдээлэлтэй байв.

2008 онд хог ургамалтай химийн аргаар тэмцэх, хөрс боловсруулах дэвшилтэт технологи нэвтрүүлэх зорилгоор 1000 тн эрдэс бордоо импортоор оруулж ирэн үнийг 90 хувиар хөнгөлж иргэд, аж ахуйн нэгжүүдэд олгосон тайлан байгаа хэдий ч газар тариалангийн гол бүс нутаг болох Сэлэнгэ, Дархан-Уул, Төв аймгууд энэ хөтөлбөрт огт хамрагдаагүй байгаагаас үзэхэд дээрх эрдэс бордоо хаана очиж, ямар үр дүн үзүүлэв гэдэг нь анхаарал татаж байв.

Нөгөө талаар “Атрын аян” нь хэт нэг тал руу туйлширч, зөвхөн томоохон аж ахуйн нэгжүүдийг дэмжиж, ногоочид, жижиг аж ахуй эрхлэгчдийг бодлогын гадуур орхисноор өрөөсгөл хэрэгжжээ. Улаан буудай, гурилаар эх орны хэрэгцээг хангаж, импортын төмс, хүнсний ногоог өөрийн зах зээлээс гаргаж улмаар газар тариалангийн салбарт ажиллагсадыг ядуурлаас гаргах, ажлын байрыг нэмэгдүүлэх, орон нутгийн тогтвортой хөгжлийг бий болгох үр дүнтэй уг хөтөлбөр улсын хэмжээний нийт төмс хүнсний ногооны 80 хувийг үйлдвэрлэгч жижиг аж ахуй эрхлэгчдийг огтхон ч дэмжсэнгүй. Тэд ядууралтай, амь аргацаасан, тархай бутархай хэвээр байсаар байна.

Хүн амын хэрэгцээт төмсийг 100 хувь, хүнсний ногооны 60 гаруй хувийг дотооддоо үйлдвэрлэхээр төлөвлөсөн “Атрын аян”-ыг хэрэгжүүлэх 2009 оны төлөвлөгөөнд төмс, хүнсний ногоо эрхлэгчид болон өрхийн аж ахуй эрхлэгчдийг зээл тусламж, хөрөнгө оруулалтын бодлогоор дэмжих талаар өчүүхэн ч тусгаагүй байна. Тэгсэн хэрнээ дээрх тоон зорилтуудыг хэрэгжинэ гэж үзэн төлөвлөсөн нь үндэсний хөтөлбөрийн ядуурлыг бууруулах, орон нутагт тогтвортой хөгжил бий болгох үндсэн зорилгоосоо гажиж, зөрчихөд хүргэжээ. 

Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд 2008 онд шаардлагатай 23.333.333.000 төгрөгийг Сангийн болон ХХАА-н сайдын хамтарсан 194/1/95 тоот тушаалаар баталсан болно. 2008 онд 22,5 тэр бум төгрөгийг зөвхөн техник тоног төхөөрөмж авахад зарцуулсан байна. Гэхдээ энд нийт хэдэн төгрөгийн санхүүжилт гаргасан нэгдсэн дүн олдсонгүй. Учир нь төрлүүдийн заримыг нь төгрөгөөр, зарим нь  хэмжээсээр тайлагнаад байгаа нь эцсийн нэгдсэн дүнг төгрөгөөр гаргаж болохгүй байгаа төдийгүй ХХААЯ-ны холбогдох хэлтсийнхнээс асуухад нэгдсэн дүн хэлж өгөх хүн олдохгүй байжээ. Үндэсний зөвлөлийн дарга, Ерөнхий сайд С.Баяр УИХ-д хөтөлбөрийн эхний жилийн тайланг тавихдаа ч задаргааг дээрхи байдлаар танилцуулсан. Үндэсний зөвлөлийн нарийн бичгийн дарга Ч.Пэрэнлэй хэлэлцүүлэгт илтгэл тавьж мэдээлэл хийхдээ нэгдсэн санхүүжилтийн хэмжээг мөн хэлээгүй. УИХ-д тавьсан тайлангийн хэлэлцүүлэгт ч парламентийн гишүүд санал асуулга тавиагүй байна. Зөвхөн 2009 онд Төв аймагт болсон тариачдын зөвлөгөөн дээр хөтөлбөрийн хүрээнд нийт зарцуулсан төсвийн нэгдсэн дүн хэд байгааг албан ёсоор асуулахад Хөтөлбөрийн нарийн бичгийн дарга Ч.Пэрэнлэй 47 тэрбум төгрөг зарцуулсан гэж танилцуулж байв.

Ч.Пэрэнлэй нарын гурван хүний хэргийг хэрэгсэхгүй болгожээ

Атрын гуравдугаар аяны хөрөнгөөс 260 сая төгрөгөөр хувийн компаниа тэтгэж (анх 350 сая төгрөг гэж мэдээлж байсан) завшсаныг Авлигатай тэмцэх газраас тогтоосон ХХААХҮЯ-ны дэргэдэх Тариаланг дэмжих сангийн захирал Ч.Пэрэнлэй нарын 3 хүнд холбогдох хэргийг 2010 оны туршид Улсын мөрдөн байцаах газраас шалгаад яллах дүгнэлт үйлдэж прокурот шилжүүлсэн боловч саяхан прокурорын байгууллага энэ хэргийгг гэмт хэргийн бүрэлдэхүүнгүй гэж үзээд хэрэгсэхгүй болгосон мэдээлэл байна. Үүнийг албан ёсоор тайлбарлаж мэдээлэл өгнө гэсэн боловч одоог хүртэл чимээгүй байна.

Хууль бусаар санхүүжүүлсэн барилга цухуйж байна.

Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамны байрны араас өндийж байгаа энэ барилга ямар учиртай вэ?

Тариалан эрхлэлтийг дэмжих сан гэж Засгийн газрын тусгай сан байдаг. Нэрнээс нь харахад юунд зориулагдсан нь тов тодорхой. Гэтэл ХХААХҮ-ийн сайдын 2009 оны 175, 274 дүгээр тушаалаар ХХААХҮЯ-ны өргөтгөлийн барилгын ажлыг тус сангаас санхүүжүүлэхээр шийдвэрлэн 2009 онд 317.5 сая төгрөг, 2010 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар 669.0 сая төгрөг, нийт 986.5 сая төгрөг зарцуулсан байна. Одоо баригдаж дуусах шатандаа оржээ.  

Энэ бол Тариалан эрхлэлтийг дэмжих сангийн хөрөнгийг зүй бусаар хууль зөрчин зарцуулсан ганц жишээ биш юм. Үндэсний аудитын газрын шалгалтаар илрүүлсэн бусад баримтуудыг дурдвал:

– 2008 онд яамны төсвийн ерөнхийлөн захирагч болон сангийн удирдах зөвлөл, сангийн ажилагсдад 173.4 сая төгрөгийн төлөвлөгдөөгүй урамшил шагнал олгосон байна.

–  2009 онд төлөвлөсөн 23 нэр төрлийн зардлаас 13-ыг нь хэтрүүлж, төлөвлөгдөөгүй 8 төрлийн зардал нэмж санхүүжүүлсэн.

– Түүнчлэн 2009 онд батлагдсан төсвөөс цалин, нийгмийн даатгалын зардлыг 76.3 сая, гэрэл цахилгааны зардлыг 27.8 сая, тээвэр шатахууны зардлыг 32.2 сая, шуудан холбооны зардлыг 10.5 сая, бичиг хэргийн зардлыг 9.0 сая, дотоодын томилолтын зардлыг 22.1 сая, эд хогшил худалдан авах зардлыг 28.8 сая, төлбөр хураамжийн зардлыг 179.3 сая, урсгал засварын зардлыг 51.3 сая төгрөгөөр тус тус хэтрүүлэн зарцуулжээ.

– 2009 онд 5215.0 сая төгрөгийн төлөвлөгдөөгүй зардал гарчээ. Тухайлбал, ажиллагсдад олгосон урамшуулалд 53.8 сая төгрөг, хоолны зардалд 9.9 сая төгрөг, ОХУ-аас техник, тоног төхөөрөмж, буудай нийлүүлэх ажлыг зохион байгуулахад 454.2 сая төгрөг, өмнөх оны буудайн төлбөрт 4697.1 сая төгрөг гарчээ.

 – ТЭДС-гийн хөрөнгөөс 2008-2009 онд нийт 252.1 сая төгрөгөөр ХХААХҮЯ-ны төвлөрсөн арга хэмжээний зардлыг санхүүжүүлсэн байна.

– 2006-2010 онд ТЭДС-гийн үйл ажиллагаанд хамаарахгүй ХХААХҮЯ-ны гадаад, дотоод томилолтын зардалд 142.4 сая төгрөг, яамнаас зохион байгуулсан хурал, зөвлөгөөн, хүлээн авалт, бусад зэрэг төвлөрсөн арга хэмжээний зардалд 242.4 сая төгрөг, бүгд 384.8 сая төгрөгийг санхүүжүүлсэн байна.

– ТЭДС-гийн хөрөнгөөс ХХААХҮ-ийн сайдын 2009 оны 112 дугаар тушаалаар Төв аймгийн Баянчандмань сумын Доргонтын эхэн дэх амралтын барилгын цахилгааны шугамын холболтын ажлын зураг төсөвгүй, сонгон шалгаруулалт явуулалгүйгээр 16.3 сая төгрөгийг “Цэлмэг ази” ХХК-д, зам, талбайн барилгын ажилд 17.2 сая төгрөгийг “Цүүрдэн” ХХК-д тус тус шилжүүлсэн байна.

– ТЭДС-гийн удирдах зөвлөлийн шийдвэрээр 2005 онд 32,4 сая төгрөг, 2006 онд 107,4 сая төгрөг, 2007 онд 184,1 сая төгрөг, 2008 онд 65,6 сая төгрөг, бүгд 357,1 сая төгрөгийн урамшууллыг төсвийн ерөнхийлөн захирагч, удирдах зөвлөлийн гишүүд, сангийн удирдлага болон ажилтнуудад олгож байжээ. Үүнийг хэсэгчилсэн байдлаар үзүүлбэл:

Энэ болон бусад мэдээллийг Үндэсний аудитын газрын аудитын тайлангаас (http://202.70.41.150/welcome_mnao/welcome_mnao/inter/mn/reports/auditreport.html)  үзээрэй.

Хуурамч бичиг баримт ашиглан улсаас 74.9 сая төгрөг авч ашиглах нөхцөл яаж бүрдсэн бэ?

Авлигатай тэмцэх газрын Мөрдөн шалгах хэлтсээс Монгол Улсын Шадар сайд М.Энхболдод мэдэгдэл хүргүүлжээ.

Албан тушаалаа ашиглаж, улсын нөөцийг шамшигдуулсан Онцгой байдлын ерөнхий газрын нэр бүхий албан тушаалтанд холбогдох хэргийг Авлигатай тэмцэх газраас шалгаж, уг гэмт хэргийг гарахад нөлөөлсөн шалтгаан, нөхцөлийг арилгуулах талаар Мөрдөн байцаагчийн мэдэгдлийг Шадар сайдад хүргүүлсэн байна.

2008 оны дотоодын ургацаас 100 мянган тонн хүнсний буудайг худалдан авч, Монгол Улсыг хөгжүүлэх санд буудайн нөөц хэлбэрээр байршуулахаар Улсын Их Хурал 42 дугаар тогтоол гаргасан билээ. Харин Онцгой байдлын ерөнхий газрын нэр бүхий албан тушаалтан тэрхүү тогтоолыг зөрчиж, албан тушаалаа урвуулан ашиглаж дотоодын ургацаас бус М-ийн импортолсон 936.6 тонн улаан буудайг Дархан-Уул аймаг дахь улсын нөөцийн салбарт авах шийдвэр гаргажээ. Ингэхдээ Засгийн газраас гаргасан журмыг илт зөрчиж, мөнөөх улаан буудайг хүлээн авах албан ёсны зөвшөөрөл, чанар, стандартын шаардлага хангасан тухай мэргэжлийн байгууллагуудын дүгнэлтгүйгээр улсын нөөцөд бүртгүүлсэн байна. Дотоодын аж ахуйн нэгжүүдээ дэмжих зорилготой төр, засгийн бодлого, үйл ажиллагааг хэн нэгэн албан тушаалтан хувийн үзэмжээр өөртөө ашиг хонжоо үүсгэн урвуугаар хэрэгжүүлсэн нь энэ. Дээрх хууль бус шийдвэрийг гаргахдаа орос улаан буудайг “Бооцын тариа”, “Шивээт хайрхан” компаниудын нэрээр нийлүүлэн, тооцоо нийлсэн баримтыг тус хоёр компанийн нэр дээр үйлдэж олгуулжээ.

“Монгол мал” хөтөлбөрийн 9,5 тэрбум төгрөгөөс 2,7 тэрбумыг …

Мал аж ахуйн салбарыг хөгжүүлэх зорилгоор УИХ-ын хаврын чуулганаар баталсан “Монгол мал” хөтөлбөрийн хүрээнд нийт 9.5 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө баталж, уг хөрөнгийг малын үүлдэр угсааг сайжруулах болон эрүүлжүүлэхэд зарцуулахаар тусгасан ч түүнээс 2.7  тэрбум төгрөгийг шүлхий өвчинд зарцуулсан нь  хууль зөрчсөн үйлдэл болсон гэж УИХ-ын Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны хуралдаанаар уг хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн явцын талаар мэдээлэл сонсох үеэр зарим гишүүд үзэж иймэрхүү хөрөнгийг Улсын нөөцөөс гаргах ёс той гэсэн байр сууриа илэрхийлжээ. 

Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамны төрийн нарийн бичгийн дарга Т.Гантулга тайлбар хийхдээ, өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард Дорнод аймгийн Халх гол суманд мал, амьтны гоц халдварт шүлхий өвчин гарч хязгаарлалтын дэглэм тогтоосон ч хүрээгээ тэлсээр байсан тул Дорнод, Дорноговь, Сүхбаатар, Өмнөговь зэрэг таван аймгийн 360 мянган бод, 6 сая 800 мянган бог малыг вакцинжуулахад зориулж 3.9 тэрбум төгрөг гаргуулах асуудлыг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцээд Засгийн газрын нөөц санд мөнгө байгаагүй тул “Монгол мал” хөтөлбөрийн хөрөнгөөс зарцуулсан тул хууль зөрчөөгүй гэсэн тайлбар хийжээ.

Яг яаж завшсан бол?

Атрын 3-р аяны хүрээнд тариалан эрхлэгчдийг дэмжих зорилгоор олон тэрбум төгрөгийг улсын төсвөөс хуваарилуулан авч зээл, урамшуулал хэлбэрээр олгож байгаа ХХААХҮЯ-ны дэргэдэх Тариалан эрхлэлтийг дэмжих сангийн захирал асан Ч.Пэрэнлэй нарын гурван хүнийг онц их хэмжээний хөрөнгө шамшигдуулсан хэргээр Улсын мөрдөн байцаах газар, Эрүүгийн цагдаагийн газраас эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаад тэд албан тушаалаа ашиглан 350 орчим сая төгрөгийн хөрөнгийг үрэгдүүлэн хохироосон болохыг тогтоож харьяаллын дагуу Авлигатай тэмцэх газарт шилжүүлээд байна.

Мөн үүнтэй холбоотойгоор Сэлэнгэ аймгийн Баруунбүрэн сумын иргэн Ч.Атарсайхан, нийслэлийн Баянгол дүүргийн харьяат Д.Амарсайхан, Булган аймгийн иргэн М.Сэвжидмаа, Улаанбаатар хотын иргэн Гэрэлээ нар нь хуурамч бичиг баримт бүрдүүлэн улаан буудайн урамшууллын их хэмжээний мөнгийг залилан авч завшсаныг илрүүлэн Нийслэлийн прокурорт шилжүүлжээ.

http://www.teds.mn

Тариалан эрхлэлтийг дэмжих сангийн вэб сайт дараах хаягаар байрлажээ – http://www.teds.mn . Харин удирдлага байтугай албан тушаалтнуудын ганц ч нэр, бас ямар нэгэн  хаяг агуулаагүй сонин сайт байлаа.