Тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн жагсаалтыг Сангийн сайдын тушаалаар анх удаа зарлав. Тэд хуурамч баримт бичиг бүрдүүлсэн нь илэрчээ.

Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 5 дах хэсэг, 57 дугаар зүйлийн 5 дах хэсэгт заасны дагуу тендерт оролцохдоо худал мэдээлэл бүхий тендер ирүүлсэн нийт 27 аж ахуйн нэгжийн жагсаалтыг Сангийн сайдын 2014 оны 3 дугаар сарын 12-ны өдрийн 49 дүгээр тушаалаар зарлалаа. Хуулийн дагуу тэдгээр компанийн зөрчил гаргасан өдрөөс хойш 3 жилийн хугацаатайгаар тендер шалгаруулалтад оролцох эрхийг нь хязгаарласан юм.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Эдгээр компанийн тендер шалгаруулалтад оролцох эрх зөрчлийг гаргасан өдрөөс хойш 3 жилийн хугацаатаанд хязгаарлагдаж байна. Огноог харахад, зарим компани тухайн зөрчлийг 2011 оны эхээр гаргасан байна. Түүнээс хойш бараг гурван жил өнгөрч энэ оны 4-р сараас эхлэн тендерт оролцох эрх нь нээгдэнэ.

Бас нэг зүйл гэвэл, зөвхөн тендерт оролцохдоо худал мэдээлэл ирүүлсэн компаниудыг зарлажээ. Тэгвэл тендер авчихаад хугацаанд нь дуусгаагүй, төсөвт өртгийг хэд дахин өсгөн нэхэж байгаа, чанаргүй гүйцэтгэсэн, “сурагггүй алга болсон” зэрэг компаниудыг яаралтай зарлах хэрэгтэй. 2014 оны төсөвтэй холбогдуулан Үндэсний аудитын газраас 21 аймаг, нийслэл, 9 дүүрэг, 130 сумын нутаг дэвсгэрт баригдаж буй барилга байгууламж, зам гүүр, тоног төхөөрөмж, их засварын 272 төсөл, арга хэмжээг шалгасан “Хөрөнгө оруулалтын зарим арга хэмжээний төсөвт өртөг нэмэгдсэн, гүйцэтгэл удааширсан шалтгаанд хийсэн дүн шинжилгээний тайлан”-д хангалттай олон баримт жишээ багтсан байдаг.

Гэхдээ үүнийг хийхгүй байгаа нь “сонирхлын зөрчил”-тэй холбооотой гэж үзэхээр байна. Учир нь худалдан авах ажиллагаа, тендерийн нэг тал нь төрийн захиргаа, орон нутгийн байгууллагууд өөрөө төдийгүй ихэнх зөрчил доголдолд өөрөө буруутай болох нь дээр дурдсан тайлангаас харагдаж байна. Ийм нөхцөлд жинхэнэ буруутай этгээд буюу байгуулага, албан тушаалтан, компанийг зэрэг багтаасан тийм хар жагсаалт шаардлагатай гэж үзэж байна.

“Иргэд төсвөө хянана” сүлжээ” энэ чиглэлээр зарим нэг алхмыг хийж байгаа болно.

Аудитын шалгалтын дүгнэлт: Сургуулийн дотуур байрны барилгын төсөвт өртгийн харьцууллалт

Аудитын шалгалтын дүгнэлт: Төсөл, арга хэмжээний төсөвт өртөг нэмэгдсэн байдал

Аудитын шалгалтын дүгнэлт: Дахин хөрөнгө төлөвлөх шаардлагагүй төсөл, арга хэмжээнүүд

Худалдан авалтын “хар данс” буюу “хар жагсаалт” хаана байна?

“Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хууль”-инд тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэл гэсэн ойлголт байдаг. Тухайлбал, “14.5.Төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага энэ хуулийн 14.1.4, 14.1.6, 14.1.7 дахь заалтад заасан нөхцөл үүссэнийг тогтоосон тухай эрх бүхий байгууллагын шийдвэрийг үндэслэн тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлийг хөтөлж, нийтэд мэдээлнэ”, мөн “57.3.Тендерт оролцогч болон аливаа этгээд нь худалдан авах гэрээний үүргээ зөрчсөн, биелүүлээгүй, тендерт оролцохдоо илт худал мэдүүлсэн, авилгалын гэмт хэрэг үйлдсэнийг шүүх, эрх бүхий байгууллага тогтоосон бол уг шийдвэрийг төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлж, тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлд хамруулна” гэсэн хэд хэдэн заалт бий. Ийм заалт 2005 оны хуулинд ч байсан. 

Энэ нь олон нийтийн дунд хэрэглэгддэг тендерийн “хар данс” буюу “хар жагсаалт” гэсэн ойлголттой дүйж байна. Ийм “хар данс” буюу хуулийн хэллэгээр бүртгэлийг Сангийн яам хөтөлж ил тод болгох ёстой. Сүүлийн хэдэнжилийн турш Сангийн яам, дараа нь Худалдан авах ажиллагааны газрын удирдлагаас байн байн зарлаж, тендерээр ажил аваад цаг хугацаандаа гүйцэтгэдэггүй, ямар нэгэн бэрхшээлг шалтаг тоочоод зардлаа өсгөж нэхээд суучихдаг компаниудыг хар жагсаалтанд бүртгэж, дахин тендерт оролцох эрхийг гурван жил хүртэл, эсвэл бүрмөсөн хориглох зохицуулалт үйлчилж эхлэхээр амалж ирсэн боловч удтал хэрэгжихгүй өдий хүрсэн юм.

Харин Монгол Улсын Сангийн сайдын 2013 оны 11-р сарын 22-ны өдрийн 264 тоот тушаалаар, тендерт оролцохыг сонирхогч хуулийн этгээд, иргэний бүртгэлийг холбогдох төрийн захиргааны төв байгууллага (цаашид “яам” гэх)-аас хөтлөх, мэдээллийн сан бүрдүүлэх, тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлийг хөтлөх, тэдгээрийг мэдээлэхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулах журмыг баталжээ. Сангийн яам нь худалдан авах ажиллагааны бүртгэл, мэдээллийн санг худалдан авах ажиллагааны удирдлага, хяналт шинжилгээний мэдээллийн систем /цаашид “систем” гэх/ (http://pmmis.e-procurement.mn)- ийг ашиглан энэхүү журам болон холбогдох хууль тогтоомжийг мөрдлөг болгон бүртгэж, мэдээллийн санг бүрдүүлэх юм байна.

Тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлийг хөтлөхийг дараах байдлаар зохицуулжээ.

Дөрөв. Тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлд бүртгэх

 4.1.Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 14.1.4, 14.1.6, 14.1.7-д заасан нөхцөл үүссэнийг шүүх, худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагч тогтоосон тохиолдолд тухайн тендерт оролцогчийг бүртгэлд хамруулах талаар улсын байцаагч санал гаргаж, худалдан авах ажиллагааны улсын ахлах байцаагчид танилцуулна.

 4.2.Энэхүү журмын 4.1-д заасан саналыг гаргахдаа тендерт оролцогч, захиалагч байгууллагаас ирүүлсэн тайлбар, нотлох баримтыг харгалзан үзнэ.

 4.3.Энэ журмын 4.1-д заасан нөхцөл байдал үүссэнийг тогтоосон улсын байцаагчийн санал болон шүүхийн шийдвэрийг үндэслэн Худалдан авах ажиллагааны ахлах байцаагч тухайн этгээдийг тендерт оролцох эрхээ  хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлд хамруулах саналыг Сангийн сайдад танилцуулна.

 4.4.Энэ журмын 4.3-т заасан бүртгэлийг Сангийн сайдын тушаалаар албажуулна.  

 4.5.Тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийг тухайн зөрчлийг гаргаснаас хойш 3 жилийн хугацаанд Засгийн газрын худалдан авах ажиллагаанд аливаа нэг хэлбэрээр оролцохыг хориглоно. 

 4.6.Тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийг бүртгэлд хамруулах шийдвэр гарсан даруй худалдан авах ажиллагааны улсын байцаагч тухайн этгээдэд уг бүртгэлд бүртгэгдсэн болохыг мэдэгдэнэ.

 4.7.Төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн жагсаалтыг Засгийн газрын худалдан авах ажиллагааны цахим хуудас /www.e-procurement.mn/-д энэ журмын 4.5-д заасан хугацаанд байршуулж олон нийтэд мэдээлж ажиллана.

 4.8.Тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээд тендер шалгаруулалтад оролцож байгаа эсэхийг захиалагч болон үнэлгээний хороо Засгийн газрын худалдан авах ажиллагааны цахим хуудас /www.e-procurement.mn/-д байршуулсан мэдээллийг үндэслэн тендер шалгаруулалт тухай бүрт хянана.

Дүгнэж хэлэхэд, энэ жагсаалт хэд хэдэн шат дамжлагаар нягтлагдаж Сангийн сайдын тушаалаар албажин www.e-procurement.mn/ сайтад тавигдах юм байна.