Тараан байршуулсан “гишүүний мөнгө”

Бүр 2000 оноос хойш улсын төсөвт байнга “сууж” жилээс жилд тасралтгүй нэмэгдэж анх 10 сая төгрөг байснаа 2011 онд нэг тэрбумд хүрсэн УИХ-ын “гишүүний мөнгө” энэ удаад 2012 оны төсөвт хаахна суусан нь олдохгүй, бараг эрэл хайгуул хийхэд хүрч байна.

Ноднин төсөв хэлэлцэж байхад “УИХ-ын гишүүний нэг тэрбум төгрөгийг төсөвт өөр хэлбэрээр шингээсэн юм биш үү?” гэсэн олон нийтийн таамаглалыг Сангийн сайд С.Баярцогт хэдэнтээ няцаасан ч “УИХ-ын гишүүдээс асуух, санал авах зүйл байгаа” гэж үг алдсан юм. Чухам энд асуудлын зангилаа байна. .

Төсөв хэлэлцэх явцад гишүүн тус бүрт тодорхой хэмжээний мөнгийг шийдэх эрх олгож чухам юу юунд зарцуулах талаар гишүүдийн саналыг авч (тэд зөвхөн 2008 оны сонгуулийн амлалтуудаа харж байгаад зөвхөн өөрсдийн сонгогдсон тойрогт зарцуулах санал өгсөн) задалж бүгдийг төрөлжүүлээд тухайн салбар, чиглэлийн төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын (салбарын болон орон нутгийн ) төсөв, хөрөнгө оруулалтуудаар тараан байрлуулжээ. Нэг гишүүнд ногдох ийм мөнгө 2,8-3 тэрбум төгрөг орчим гэж зарим эдийн засагчид үзэж байна.

Удахгүй салж хоёр тийшээ харах гэж байгаа ч МАН ба АН  хоёр нам ид хамтарч байхдаа энэ оны төсвийг баталсан тул шүүмжлэх гишүүн нэг ч байгаагүй. Бас өөрсдийгөө сөрөг гэж тооцдог хоёр жижиг намын төлөөлөл болон бие даагч гишүүн эсэргүүцээгүй бөгөөд “хуваах ажилд” бусдаас дуталгүй оролцжээ.

Одоо гишүүд ирэх сонгуулиар тойрогтоо очиж сурталчилгаа хийхдээ “миний санаачлагаар”, “миний саналын дагуу”, “миний мөрийн хөтөлбөрт орсон” гэж байгаад дээд зэргээр ил тод сурталчилна. Энэ бол тэдний хамгийн сайн чаддаг ажил билээ.

Ингээд Монгол Улсын 2012 оны төсвийн тухай хуулийн 1 дүгээр хавсралт – МОНГОЛ УЛСЫН ТӨСВИЙН ХӨРӨНГӨӨР 2012 ОНД ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН ТӨСӨЛ, АРГА ХЭМЖЭЭ, БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖИЙН ЖАГСААЛТ-аас УИХ-ын гишүүний мөнгө байж болох магадлалтай зарцуулалтуудыг төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын багцад хэрхэн орсноор жагсаав. Бараг бүгдээрээ тойрогт буюу орон нутгийн сонгогчдод чиглэсэн, том мөнгийг бүхэл тоогоор юмуу олон жижиг хуваасан, эсвэл нэгбүрчлэн задлахгүйгээр хөгжлийн хөтөлбөр, төсөл гэхчлээн нэрлэснийг ангзаарч болно. “Гишүүний”-х гэдэг нь бараг 100 хувь тодорхой зарим зарцуулалтыг улаан өнгөөр онцлов. Хэн гэдэг гишүүнийхийг ч тогтоож болно. Жишээлбэл, “Нийслэлийн хоймор” нэртэй сан, төсөл, хөтөлбөрүүд нь Чингэлтэй дүүргээс сонгогдсон УИХ-ын гишүүн Д.Очирбатынх, Хөвсгөл аймгийн Хатгал тосгоны иргэдийн жуулчны баазыг цахилгаанаар хангах төсөв Л.Гүндалайнх, хоёр тэрбум төгрөгийн төсөвтэй “Баянгол хөгжил хөтөлбөр” С.Эрдэнийнх,  Хэнтий аймагт биогаз, нанобатарей үйлдвэрлэл, инновацыг хэрэгжүүлэх хөтөлбөр нь мэдээж Н.Ганбямбынх.

Баянгол дүүргийн 3 гишүүн тэрбум төгрөгөө юунд зарцуулсан бэ?

УИХ-ын гишүүд энэ оны улсын нэгдсэн төсөвт 76 тэрбум төгрөг тусгаж тойрогтоо нэг тэрбум төгрөгийг захиран зарцуулах эрхтэй болсон билээ.

Гишүүд тэрбум төгрөгеөрөө юу хийснийг танилцуулж байна. Энэ удаа Нийслэлийн 25 дугаар тойрог буюу Баянгол дүүргээс сонгогдсон УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжин, Ц.Мөнх-Оргил, С.Эрдэнэ нарын тэрбумын тайланг хүргэж байна.

Х.Тэмүүжин: Би хүүхдийн эмнэлэг барьж байгаа

Би энэ мөнгөөр Хүүхдийн эмнэлэг барих санаачилга гаргасан. Нийт 30-40 ортой, 25 хүний ажлын байртай хүүхдийн эмнэлгийг Баянгол дүүргийн наймдугаар хорооны нутаг дэвсгэр буюу Єргөөгөөс урууддаг замд ирэх оны гуравдугаар сард ашиглалтад оруулахаар ажиллаж байна. Одоогоор эмнэлгийн стандартын шаардлага хангасан барилгыг худалдан авах ажил хийгдчихсэн байна. Ирэх долоо хоногт засварын тендер зарлагдах байх. Энэхүү эмнэлгийг барихад нийт хоёр тэрбум 400 сая төгрөг шаардагдаж байгаа. Миний нэр дээр төсөвлөгдсөн нэг тэрбум төгрөгийг Сангийн яамнаас энэ ажилд тусгаж байгаа. үлдсэн тэрбум гаруй төгрөгийг 12 cap гэхэд улсын төсвөөс гаргах байх. Д.Энхбат гишүүн өөрийн тэрбум төгрөгөөсөө 300 сая төгрөгийг эмнэлэг барих ажилд ашигла гэж өгсөн. Хүүхдийн эмнэлэг нь дөрвөн эмч, арван сувилагч, дөрвөн асрагч, хоёр жолоочтой байхаар төлөвлөгдөөд байгаа.

Ц.Мөнх-Оргил: Тэрбумыг хоёр хувааж зарцуулсан

Дүүргийнхээ иргэдийн ирүүлсэн санал хүсэлтийн дагуу энэ тэрбум төгрөгийг тойрогтоо зарцуулсан. Одоогоор хийгдэх ёстой ажлын 90 гаруй хувь нь дууссан байна. Тухайлбал, 500 сая төгрөгөөр дүүргийнхээ 20 хороодын 17-д нь хүүхэд залуучуудын чөлөөт цагийг өнгөрөөх өндөр настны ая тухтай амрах нөхцөл бололцоог хангасан Ахмад, хүүхэд, залуучуудын амралтын талбайг тохижуулсан. Энэ талбай нь олон улсын стандартын дагуу зөөлөвчин шалтай, торон хаалттай сагсан бөмбөгийн талбай юм. Мөн чийрэгжүүлэлтийн хэрэгсэл, ахмадуудад зориулсан тусгай талбайг тохижуулж өгсөн байгаа. Тухайлбал долдугаар хороо буюу Iү дүгээр хорооллын эцсийн буудлын замын урд талын орон сууц дундах тоглоомын талбай, зургадугаар бичил хорооллын арктай байрны дунд, Од кино театрын урд талд гэх мэт хороо тус бүрд нэг амралтын талбайг байгуулсан.

Харин үлдсэн 500 сая төгрөгийг хэд хэдэн ажилд зарцуулсан байгаа. Тухайлбал, иж бүрэн гэрэлтүүлгээр хангах. Уг ажлыг Нийслэлийн захирагчийн ажлын албанаас тендерийг нь зарлаж, “Баянгол тохижилт” ХХК гүйцэтгэгчээр ажиллаж байгаа. Одоогоор гүйцэтгэлийн ажил 25 хувьтай явж байна гэсэн. Мөн тус дүүргийн 2,6,7,16 дугаар хорооны 12,14а,6,15,27,58 дугаар байрны дээврийн иж бүрэн засварыг хийж дуусгасан. Харин нэгдүгээр хорооны гуравдугаар байр, 12 дугаар хорооны 15 байрны лифтны засварын ажил дөнгөж эхэлж байна. Гандан, Занабазарын гудамжтай холбосон авто зам шинээр баригдсан. Мөн төмөр замын 71 дүгээр байрны ус зайлуулах шугамыг шинэчилж байна.

С.Эрдэнэ: Санаачилсан ажлын 80 хувь дууссан

Миний санаачилсан ажлын 80 гаруй хувь нь амьдрал дээр биелэлээ олоод байна. Нэг тэрбум төгрөгийн хүрээнд Эрүүл мэнд гэсэн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлсэн. Эрүүл мэндийн долдугаар төвд хоёр кабинетэд засвар, тохижилт, эхо, дурангийн аппаратыг суурилуулж, арван өрхийн эмнэлэгт түргэн тусламжийн тэрэг олгосон. Мөн дүүргийнхээ 200 гаруй өрхийн амьжиргааг нь дээшлүүлэх зорилгоор орон гэр олгосон байгаа. Нийтийн аж ахуйг сайжруулах ажлын хүрээнд дүүрэгт халуун усны асуудлыг шийдсэн. Мөн он удаан жил засвар хийгдээгүй орон сууцны дээврийн засварыг хийж, 3,4,10 дугаар хороолол болон зургадугаар бичил хорооллын орон сууцны цахилгаан шатыг засварлах ажил үргэлжилж байна. Авто замын ажил одоогоор хийгдэж байгаа. Тухайлбал, есдүгээр хороонд 1,2 км, аравдугаар хороонд 0.9 км, 11 хороонд 1.4 км, нийт 3.,5 км хатуу хучилттай зам тавигдаж байна. Эдгээр зам засварын ажил гэрүүлтүүлгийн ажилтайгаа хамт хийгдэж байгаа. Мөн гудамжны тохижилтын ажил хийгдсэн. Ард Аюуш, Магсаржав, Жасрайн гудамжийг иж бүрэн тохижуулсан. Энэ ажлуудаас гадна жижиг дунд үйлдвэрийг дэмжих, оюутан залуусыг тэтгэлэг хөтөлбөрт хамруулах, ахмад өндөр настны халамжийн хөтөлбөр гээд олон ажил өрнөж байна.

Ч.Гүнсмаа (“Нийслэл таймс”)